Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün 15 Ekim 1927 Cumartesi günü, Cumhuriyet Halk Fırkasının İkinci Büyük Kurultayında kürsüden, altı gün boyunca ve toplamda 36 saat 33 dakikada okuduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yolunda nasıl bir Milli Mücadele yolu izlediğini anlattığı metindir.
"Efendiler, geleceğe ait tedbirler hakkında fikir alışverişinde bulunmadan evvel maziye ait vakalar ve hadiseler hakkında maruzatta bulunmak ve senelerden beri devam eden faaliyet ve icraatımızın milletimize hesabını vermek vazifem olduğu kanaatindeyim. Hadiseler ile dolu olan dokuz senelik bir devrenin tarihine temas edecek maruzat ve beyanatım uzun sürecektir. Fakat mesele, yapılması zaruri bir vazife olduğuna göre, beni mazur göreceğinizi ümit ederim." M.Kemal ATATÜRK
NUTUK 1. BÖLÜM (1919-1920)
Konu 7:
Ordumuzun Vaziyeti
Genel vaziyeti tespit için ordu birliklerinin nerelerde ve vaziyeti ne halde olduğunu açıklamak isterim. Anadolu'da başlıca iki ordu müfettişliği tesis olunmuştu. Mütarekeye dahil olur olmaz, kıtaların muharip efradı terhis olunmuş, silah ve cephanesi elinden alınmış, harp kıymetinden mahrum birtakım kadrolar haline getirilmişti.
Merkezi, Konya'da bulunan İkinci Ordu Müfettişliği'ne mensup kıtaların vaziyeti şöyle idi:
Bir fırkası (41 . Fırka) Konya'da ve bir fırkası (23.Fırka) Afyon Karahisarı'nda bulunan 12.Kolordu, karargahıyla Konya'da bulunuyordu. İzmir'de esir olan 17. Kolordu'nun Denizli'de bulunan 57.Fırka'sı da bu kolorduya ilhak edilmişti.
Bir fırkası (24. Fırka) Ankara'da ve bir fırkası (11.Fırka) Niğde'de bulunan 20. Kolordu, karargahıyla Ankara'da.
İzmit'te bulunan 1. Fırka, İstanbul'daki 25.Kolordu'ya bağlanmıştı. İstanbul'da da 10.Kafkas Fırkası vardı.
Balıkesir ve Bursa havalisinde bulunan 61. ve 56. Fırkalar, karargahı Bandırma'da bulunan İstanbul'a bağlı 14.Kolordu'yu teşkil ediyorlardı. Bu kolordunun kumandanı Meclis'in açılışına kadar, merhum Yusuf İzzet Paşa idi.
3.Ordu Müfettişliği, ki müfettişi ben idim, karargahımla Samsun'a çıkmış bulunuyordum. Doğrudan doğruya emrim altında iki kolordu bulunacaktı. Biri, merkezi Sıvas'ta bulunan 3.Kolordu; kumandam beraberimde getirdiğim Miralay Refet Bey. Bu kolorduya mensup bir fırkanın (5.Kafkas Fırkası) merkezi Amasya'da, diğer fırkasının (15.Fırka) merkezi Samsun'da idi. Diğeri, merkezi Erzurum'da bulunan 15.Kolordu idi. Kumandanı Kazım Karabekir Paşa idi. Fırkalarından birinin (9.Fırka) merkezi Erzurum'da, kumandanı Rüştü Bey, diğerinin (3.Fırka) merkezi Trabzon'da idi. Kumandanı Kaymakam Halit Bey idi. Halit Bey, İstanbul'a davet edilmiş olduğundan kumandadan çekilerek Bayburt'ta saklanmış, fırka vekaletle idare olunuyor; kolordunun diğer iki fırkasından 12.Fırka Hasankale doğusunda sınırda, 11.Fırka Bayazıt'ta bulunuyordu.
Diyarbekir havalisinde bulunan, iki fırkalı 13.Kolordu bağımsız idi, İstanbul'a tabi bulunuyordu. Bir fırkası (2.Fırka) Siirt'te, diğer fırkası (5.Fırka) Mardin'de idi.