Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün 15 Ekim 1927 Cumartesi günü, Cumhuriyet Halk Fırkasının İkinci Büyük Kurultayında kürsüden, altı gün boyunca ve toplamda 36 saat 33 dakikada okuduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yolunda nasıl bir Milli Mücadele yolu izlediğini anlattığı metindir.
"Efendiler, geleceğe ait tedbirler hakkında fikir alışverişinde bulunmadan evvel maziye ait vakalar ve hadiseler hakkında maruzatta bulunmak ve senelerden beri devam eden faaliyet ve icraatımızın milletimize hesabını vermek vazifem olduğu kanaatindeyim. Hadiseler ile dolu olan dokuz senelik bir devrenin tarihine temas edecek maruzat ve beyanatım uzun sürecektir. Fakat mesele, yapılması zaruri bir vazife olduğuna göre, beni mazur göreceğinizi ümit ederim." M.Kemal ATATÜRK
NUTUK 1. BÖLÜM (1919-1920)
2.Kısım / Konu 7: Rauf ve Refet Beylerin Tereddüdü
Şimdi , imza meselesine gelelim:
Ben, müsveddenin yeni gelen arkadaşlar tarafından da imzalanmasını arzu ettim. O esnada Rauf ve Refet Beyler benim odamda, Fuat Paşa diğer bir odada bulunuyorlardı. Rauf Bey, misafir olduğundan bu müsveddeye imza koymak için kendinde bir alaka ve salahiyet görmediğini nezaketen ifade etti . Bunun tarihi bir hatıra olduğunu ifade ederek imza etmesini söyledim. Bunun üzerine imza etti.
Refet Bey, imzadan kaçındı ve böyle bir kongrenin yapılmasındaki maksat ve faydayı anlayamadığını söyledi.
İstanbul'dan beri beraber getirdiğim bu arkadaşın -tuttuğumuz yola nazaran- anlaşılması pek basit olan bir meselede gösterdiği fikri ve hissi haletten elem duydum. Fuat Paşa'yı çağırttım. Paşa, görüşümü anlayınca derhal imza etti. Fuat Paşa'ya, Refet Bey'in tereddüdü sebebini anlayamadığımı söyledim. Fuat Paşa, Refet Bey'den biraz ciddi surette açıklama istedikten sonra, Refet Bey müsveddeyi eline alarak kendine mahsus bir işaret koydu. Öyle bir işaret ki, bunu bu müsveddede bulmak biraz müşküldür.
(Buyurun! Merak eden inceleyebilir.)
Efendiler, lüzumsuz gibi görülebilen bu izahat, müteakip senelere ve hadiselere ait bazı karanlık noktaları aydınlatmaya yararlı olur zannıyla yapılmıştır.